Poszukiwanie brzmienia przeszłości – Dr inż. Ireneusz Czajka

Dźwięk od zawsze był ważnym elementem świata otaczającego człowieka. Wykorzystywany przede wszystkim jako nośnik informacji stał się w pewnym momencie ludzkiej historii zjawiskiem rozpatrywanym w kategoriach estetycznych. Nie wiemy dokładnie kiedy i w jaki sposób do tego doszło, ale od tej chwili narzędzia służące do wydawania przyjemnych dla ucha dźwięków zaczęły być użytkowane na coraz szerszą skalę. Chociaż trudno szczegółowo opisać wszystkie funkcje jakie narzędzia dźwiękowe i instrumenty pełniły w życiu dawnych pokoleń, można stwierdzić że ich zastosowania mieściły się między sprawianiem przyjemności a powodowaniem nieprzyjemnych wrażeń. Określenie funkcji narzędzia dźwiękowego nie jest łatwe, ale gdy się udaje to pozwala na lepsze zrozumienie funkcjonowania ówczesnego społeczeństwa jako pewnej całości oraz lepsze zrozumienie jednostek, które mogły się posługiwać tymi instrumentami. Aby określić funkcję narzędzia dźwiękowego, czy instrumentu, konieczne bywa wydobywanie z niego dźwięku. Niestety historyczne instrumenty muzyczne wymagają szczególnej ostrożności podczas ich użytkowania. Im cenniejszy artefakt, tym większą dbałość o jego bezpieczeństwo należy wykazywać. Jest to tym ważniejsze, że wiele instrumentów pobudza się do wydawania dźwięku przez impulsowo przykładane siły. Wiadomo też, że siły dynamiczne mogą osiągać znaczne wartości w krótkim czasie, co może prowadzić do uszkodzenia narzędzi dźwiękowych. Oprócz tego część obiektów jest odnajdywana już uszkodzona, a nawet gdy nie jest uszkodzona, to po wielu latach materiał zmienia swoje właściwości. W związku z tym nie zawsze można z instrumentu wydobywać dźwięk odpowiadający temu pierwotnemu. Na przykładzie kopii grzechotki walcowatej z epoki brązu zaprezentowano technikę syntezy dźwięku narzędzia pobudzanego impulsowo do drgań. 

Dr inż. Ireneusz Czajka jest adiunktem w Katedrze Systemów Energetycznych i Urządzeń Ochrony środowiska Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, głównym obszarem jego zainteresowań jest numeryczne modelowanie zjawisk fizycznych. Specjalizuje się w liniowej i nieliniowej akustyce, mechanice płynów oraz zagadnieniami związanymi z polami sprzężonymi. Od prawie trzech lat zajmuje się numerycznym modelowaniem i rekonstrukcją dźwięku instrumentów muzycznych.