I Ogólnopolska Konferencja Instrumentologiczna 2017 – Ogólnopolska konferencja instrumentologiczna

Program 2017 – I Ogólnopolska Konferencja Instrumentologiczna

I Ogólnopolska Konferencja Instrumentologiczna to wydarzenie mające na celu uchwycenie współczesnego stanu wiedzy o instrumentach muzycznych w Polsce poprzez prezentację dorobku środowisk badawczych, omówienie potrzeb i problemów poszczególnych dyscyplin, wyznaczenie kierunku dalszych badań oraz utworzenie siatki istotnych dla współpracy kontaktów. Będzie to pierwsza ogólnopolska platforma dla wymiany wiedzy i doświadczeń osób zajmujących się instrumentarium muzycznym w różnych dziedzinach nauki, sztuki, muzealnictwa, …

Instrumentologia polska u progu nowego milenium – Prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel

W ostatnich dekadach nauka zwana instrumentologią zaczęła zanikać w programach nauczania zarówno muzykologii uniwersyteckiej, jak i akademii muzycznych wszelkich odmian. Zmieniła się też bardzo polska geografia ośrodków zajmujących się badaniami w tej dziedzinie i jednocześnie aktywizującymi takie działania. Na dodatek zaawansowany rozwój dzisiejszych środków komunikacji, zwanych chyba coraz bardziej słusznie środkami masowego …

Stan i perspektywy badań nad instrumentarium ludowym w Polsce – Prof. dr hab. Piotr Dahlig

Ludowe instrumenty muzyczne i narzędzia dźwiękowe można traktować jako prefigurację instrumentarium profesjonalnego, które charakteryzuje się m.in. większą złożonością technologiczną, lub jako „dźwiękotwórczy” świat historycznie odrębny, samodzielny, o wysokim stopniu zintegrowania z otaczającym środowiskiem przyrodniczym i kulturowym. Etnoorganolodzy w Study Group on Folk Musical Instruments w ICTM Unesco, zwłaszcza Erich Emsheimer, Erich Stockmann, Oskár …

Norma i warianty w budowie ludowych instrumentów muzycznych – Prof. dr hab. Zbigniew J. Przerembski

W odniesieniu do tradycyjnej kultury ludowej zagadnienie normy i wariantów w budowie instrumentów muzycznych jest odpowiednikiem kwestii wątku i wariantów w pieśni i muzyce ludowej. Tu również chodzi o pewne abstrakcyjne idee instrumentów, znane ich wytwórcom dzięki kompetencjom kulturowym, i praktyczne realizacje tych idei w postaci wariantów, do których należą też różne rodzaje innowacji. Wiążą się z tym problemy …

Stan zachowania Kolekcji przed otwarciem ekspozycji w Pałacu Starym w Ostromecku – Andrzej Doręda

Początki kolekcji sięgają roku 1970, kiedy to Filharmonia Pomorska pozyskała od Technikum Chemiczno-Elektrycznego w Grudziądzu fortepian skrzydłowy firmy Carl Julius Gebauhr wyprodukowany w Królewcu. W ciągu następnych kilku lat dyrektor Andrzej Szwalbe wraz z ówcześnie doktorem Beniaminem Voglem stworzyli unikatową kolekcję ponad pięćdziesięciu instrumentów. Cenną częścią kolekcji są fortepiany stołowe. Z polskich wytwórców najczęściej …

Konserwacja, renowacja, restauracja a rekonstrukcja instrumentów zabytkowych – Prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel

Rozważania będą poświęcone sprecyzowaniu zakresów wymienionych w tytule pojęć w odniesieniu do instrumentów muzycznych, a szczególnie zabytkowych. Znajomość owych zakresów jest praktycznie znikoma w świadomości społeczeństwa, w tym właścicieli tzw. artefaktów, czyli zabytków lub przedmiotów o wartości historycznej. Co więcej jest ona niewielka również pośród artystów i rzemieślników wszelkiego rodzaju, którzy z owymi przedmiotami mają styczność …

Uwarunkowania konserwacji historycznych fortepianów – Maciej Szarafiński

Konserwacja historycznego fortepianu, jak każdego zabytku kultury materialnej, wymaga takiego postępowania, aby wartość historyczna obiektu pozostała jak najwyższa. Dlatego podstawowymi zasadami w konserwacji zabytków są: minimum ingerencji w substancję zabytku i odwracalność zabiegów. Szczególna ostrożność zaczyna się jednak jeszcze przed ustaleniem zakresu prac, podczas określania celów i założeń konserwatorskich. Kluczowe …

Dylematy konserwacji historycznych pianin i fortepianów – Andrzej Włodarczyk

Celem wystąpienia będzie przybliżenie zagadnień związanych z podejmowaniem decyzji w trakcie prac konserwatorskich. Przedstawiony zostanie opis prac przy instrumentach z epoki Chopina (Pleyel z 1842 r. i Broadwood z 1846 r.), wraz z zastosowaniem konkretnych rozwiązań (np. struny, filc młotków). Zaprezentowane zostaną zdjęcia z prac konserwatorskich oraz próbki dźwiękowe. Prezentacja odrestaurowanych fortepianów skrzydłowych: Broadwood z 1846 r., Pleyel z 1842 r., …

Steinway & Sons – historia, produkcja, sprzedaż, tajemnica popularności – Marcin Fidos

W referacie przedstawiona zostanie historia marki Steinway & Sons, omówiona produkcja instrumentów w fabrykach w Nowym Jorku i Hamburgu, wspomniane zagadnienia techniczne modelu D-274, a także problemy sprzedaży instrumentów w Polsce (wybór w Hamburgu), i sylwetki związanych ze Steinwayem artystów; wspomniane zostaną marki Boston i Essex. Referat przedstawi również profil firmy CHPM (dystrybutora marki Steinway & Sons …

Viola organista – rekonstrukcja całkowita zapomnianego instrumentu – Sławomir Zubrzycki

Sytuacja wyjściowa projektu dotyczyła istnienia instrumentu klawiszowo-smyczkowego w latach 30 XIX w Polsce pod nazwą klawiolin, zbudowanego przez Jana Jarmusiewicza w okolicach Łańcuta. Pierwsza kwerenda przyniosła informację, że wynalazcą takiego typu instrumentu był Leonardo da Vinci, który pozostawił szkice zebrane w Kodeksie Atlantyckim, przedstawiające 7 konstrukcji nazwanych viola organista oraz jedną nazwaną claviviola. Da Vinci …

Szafa – żyrafa – radioodbiornik: kilka uwag o badaniu fenomenu fortepianu w kulturze – Michał Bruliński

W trakcie referatu przedstawię kilka metodologicznych propozycji badania fenomenu fortepianu w kulturze, ze szczególnym uwzględnieniem kultury polskiej przed powstaniem listopadowym. Fundament moich dociekań stanowią rozproszone źródła różnych gatunków, w których analizie niezbędne jest wykorzystanie interdyscyplinarnej perspektywy. Rozległy i złożony fenomen fortepianu analizować można na pięciu płaszczyznach, które wzajemnie się przenikają: koncepcyjnej, produkcyjnej, dystrybucyjnej, funkcjonalnej oraz aksjologicznej. …

Działalność Stowarzyszenia Polskich Stroicieli Fortepianów – Andrzej Kruszewski

Stowarzyszenie Polskich Stroicieli Fortepianów jest jedyną ogólnopolską organizacją zrzeszającą stroicieli i korektorów pianin i fortepianów. Stowarzyszenie powstałe w 2007 roku ma za zadanie integrację środowiska stroicieli, podnoszenie kwalifikacji zawodowych stroicieli, podnoszenie prestiżu zawodowego osób związanych z fortepianami i pianinami, edukację muzyczną. Przy stowarzyszeniu działa Akademia Umiejętności im. Erwina Stütza organizująca szkolenia zawodowe dla …

Produkcja fortepianów i pianin w PRL – Janusz Starzyk

Przedmiotem wystąpienia będzie powstawanie i organizacja fabryk produkujących pianina i fortepiany w Polsce po 1945 roku. Przedstawione zostanie zestawienie numeracji fabrycznej produkowanych instrumentów i próby ich datowania. Omówiona zostanie także produkcja fortepianów koncertowych „CALISIA”. Janusz Starzyk, ur. w 1960, technik elektronik, od 1985 r. stroiciel fortepianów i pianin. Dyplom mistrzowski w rzemiośle budowy i naprawy instrumentów …

Metody badań organów opracowane w Katedrze Instrumentologii IM KUL – Dr Andrzej Gładysz, o. dr Mieczysław J. Śmierciak

W 1982 roku w Instytucie Muzykologii Kościelnej KUL (obecnie Instytut Muzykologii KUL) powstała Katedra Instrumentologii. Jej założyciel i pierwszy kierownik, ks. prof. Jan Chwałek, wraz z następczynią, prof. Marią Szymanowicz opracowali autorską metodę badań organów, która jest wykorzystywana zarówno na potrzeby działalności naukowo-dydaktycznej, jak i w ramach prowadzonej działalności eksperckiej z zakresu organoznawstwa. O ile to możliwe, styczność z poddawanymi analizie …

Klawesyn – klawikord – fortepian. Z problematyki repertuaru instrumentów klawiszowych w II poł. XVIII w. – Prof. dr hab. Urszula Bartkiewicz

Referat sygnalizuje kwestie związane ze współistnieniem 3 instrumentów klawiszowo-strunowych w II połowie XVIII wieku – klawikordu, klawesynu oraz fortepianu, we wspólnym repertuarze. Przedstawia dane na temat pozycji klawesynu w muzycznej kulturze II połowy XVIII wieku, praktyki określania obsady utworów na instrumenty klawiszowe, kompozytorów tworzących klawiszowy repertuar oraz sytuacji w polskiej kulturze tego okresu. Referat bazuje na rezultatach wieloletnich badań Urszuli Bartkiewicz, …

Znaczenie kolekcji klawiszowych instrumentów historycznych dla współczesnej praktyki muzycznej – Dr hab. Ewa Mrowca

Znaczenie kolekcji klawiszowych instrumentów historycznych dla współczesnej praktyki muzycznej na przykładzie Germanisches Nationalmuseum (Norymberga), Bény-sur-Mer (Francja) oraz Fenton House (Londyn). Perspektywa klawesynisty Ewa Mrowca, urodzona w Krakowie, naukę gry na klawesynie rozpoczęła w wieku 12 lat. Z wyróżnieniem ukończyła studia w Krakowskiej Akademii Muzycznej w klasie prof. Elżbiety Stefańskiej. Jest absolwentką Guildhall School of …

Ewa Mrowca na kopii anonimowego klawesynu włoskiego wykonanego we Florencji w 1701 r.

Instrument: kopia anonimowego klawesynu włoskiego wykonanego we Florencji w 1701 r., zbudowana w pracowni Detmara Hungerberga w Hückeswagen w 2006 r., którego oryginał znajduje się w Museum für Musikinstrumente der Universität Leipzig W programie: William Byrd (1543-1623): The Bells, Jan Pietersoon Sweelinck (1562-1621): Paduana Lachrymae SwWV 328, Johann Jakob Froberger (1616-1667): Meditation faits sur ma Mort future laquele se joue lentement avec discretion, John Blow …

Polska Szkoła Lutnicza. Instrumenty Grobliczów i Dankwartów – Patryk Frankowski, Dr hab. Honorata Stalmierska, prof. AM

Celem referatu jest przedstawienie projektu dotyczącego polskich instrumentów smyczkowych powstałych do końca XVIII wieku. Projekt realizowany jest przez Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu we współpracy z Katedrą Lutnictwa Akademii Muzycznej w Poznaniu oraz Janem Bartosiem, niezależnym lutnikiem z Paryża. Podczas wystąpienia przedstawione zostaną cele projektu, dotychczasowe wyniki oraz dalsze perspektywy badawcze. Patryk Frankowski, absolwent Uniwersytetu …

60 lat historii Związku Polskich Artystów Lutników i Kolekcji Instrumentów Lutniczych MKiDN – Marek Pielaszek

Przedmiotem wystąpienia będzie prezentacja Związku Polskich Artystów Lutników oraz zarządzanej przez Związek Kolekcji Instrumentów Lutniczych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Przedstawiona zostanie historia oraz główne cele działaności ZPAL i Kolekcji. [W zastępstwie Marka Pielaszka wystąpił Stanisław Marduła] Marek Pielaszek, lutnik, prezes Związku Polskich Artystów Lutników, kierownik zarządzanej przez ZPAL Kolekcji Instrumentów Lutniczych, …

Zagadnienia techniczno – technologiczne projektowania, budowy i konserwacji instrumentów lutniczych – Dr Stanisław Marduła, Dr inż. Alicja Hołoga-Marduła

„Architektura (forma) i konstrukcja musi być obmyślana lub tworzona jednocześnie: konstrukcja jest środkiem, architektura (forma) rezultatem” – Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc. Projektowanie, budowa nowych instrumentów oraz konserwacja już istniejącego instrumentarium wymaga od lutnika nie tylko wiedzy z zakresu historii sztuki lutniczej i doskonałych umiejętności manualnych, ale na równi z nimi wiedzy o materiale z jakiego będzie budowany i z jakiego jest zbudowany …

Wystawa nieznanych polskich lutników. Nowe informacje – Jacek Wesołowski

Jacek Wesołowski – jest artystą lutnikiem oraz konserwatorem i kolekcjonerem zabytkowych instrumentów smyczkowych, rzeźbiarzem, skrzypkiem i pasjonatem kultury ludowej, a prywatnie miłośnikiem lotnictwa. W swojej pracy specjalizuje się na historycznie udokumentowanym rekonstruowaniu instrumentów z rodziny skrzypiec i wiol od XV wieku po wiek XIX. Buduje również instrumenty według ich współczesnego przeznaczenia koncertowego. Jako konserwator specjalizuje się …

Skrzypce w Fantazjach G.P. Telemanna. W poszukiwaniu źródeł wyobraźni kompozytora – Dr hab. Agata Sapiecha

Agata Sapiecha – skrzypaczka, pedagog, założycielka i kierownik artystyczny zespołu „Il Tempo” (1990), z którym koncertowała prawie w całej Europie, USA, Kanadzie, Kirgizji, a także miała zaszczyt występować przed Królową Brytyjską i Hiszpańską Parą Królewską. Absolwentka Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie skrzypiec Stanisława Kawalli i Marii Słubickiej. Odbyła staż artystyczny w Konserwatorium Moskiewskim u Oleha …

Violetta – skrzypce, viola, czy altówka? Przyczynek do wyboru instrumentarium w historycznie poinformowanym wykonawstwie muzyki dawnej – Dominika Stopczańska

„Violetta” jest terminem używanym w przeszłości dla określenia instrumentów smyczkowych niezwykle często – wyniki wyszukiwania w RISM wskazują na blisko 4000 rekordów. Do dzisiaj jednak żadnemu z badaczy podejmujących to zagadnienie (m.in. Marc Strumper, Chares E. Brewer) nie udało się udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czym mogła być. Warto również zauważyć, że w opracowaniu hasła „Violetta” …

Niemuzyczna funkcja skrzypiec – Malwina Kołt

Główną funkcją skrzypiec jest, oczywiście, gra muzyczna. Niemniej instrument ma też inne zastosowania, co często wiąże się z modyfikacjami w budowie. Mogą one być w mniejszym lub większym stopniu niemuzyczne. Kwerendy źródłowe pozwoliły uzyskać informacje o takim właśnie niegdysiejszym użyciu przekształconych skrzypiec w środowisku lekarskim. Malwina Kołt – uczestnik seminarium etnomuzykologicznego w Zakładzie Muzykologii …

Kolekcja Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu – bogactwo i osobliwość muzycznych artefaktów – Dr Aneta Oborny

Powołane do życia w 1968 r. i otwarte dla zwiedzających w 1975 r. Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu dziś posiada w swych zbiorach ok. 2000 polskich tradycyjnych instrumentów i narzędzi muzycznych, w tym skromniej reprezentowane instrumentarium pochodzące z innych krajów. Pod względem liczebności i oryginalności kolekcja szydłowiecka nie ma odpowiednika w kraju. Tworzą ją m.in. pozyskiwane drogą penetracji terenowych XVII-XX-wieczne instrumentologiczne zabytki, …

Zabytki muzyczne w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kilka uwag z perspektywy muzykologa – Dr hab. Renata Suchowiejko, prof. UJ

W referacie zostaną omówione najważniejsze kwestie związane z projektem badawczym, zrealizowanym w latach 2012-2016 w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących zachowanych tam instrumentów. Wyniki tych badań zostały zebrane i opublikowane w formie książki zawierającej „katalog rozumowany” oraz artykuły monograficzne poświęcone wybranym zagadnieniom badawczym. Wersja cyfrowa książki dostępna jest na stronie www.zabytkimuzyczne.uj.edu.pl. Przeprowadzone badania …

Polskie ludowe instrumenty muzyczne w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie – Małgorzata Kunecka

Kolekcja polskich ludowych instrumentów muzycznych Państwowego Muzeum Etnograficznego jest, podobnie jak inne kolekcje PME, zbiorem zgromadzonym po wojnie. Pomimo tego, że zbiory Muzeum uległy całkowitemu zniszczeniu w czasie wojny, pracownikom PME udało się stworzyć zbiór reprezentatywny dla ludowego instrumentarium z terenu całej Polski. W chwili obecnej składa się on z blisko 700 …

Kolekcja instrumentów muzycznych w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie w kontekście storytellingu i otwartej kultury – Klara Sielicka-Baryłka

Obecna dyskusja nad prze-digitalizowaniem w instytucjach kultury stawia pytanie przed ekspertami o to, jak zbiory cyfrowe faktycznie mogą służyć odbiorcom. Czy powstające kolejne bazy cyfrowe obiektów muzealnych, archiwalnych nie giną w niekończącej się konstrukcji przeróżnych e-platform, e-kanałów, e-zbiorów, nie prowadząc internauty szlakiem spójnych narracji, nie budując własnych kontekstów, spotykania się w pół drogi z odmiennymi teoriami, …

Instrumenty muzyczne w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Toruniu – Agnieszka Kostrzewa

Zbiory instrumentów muzycznych przechowywane w muzealnych magazynach na ogół udostępniane są jedynie fragmentarycznie. Dotyczy to przede wszystkim muzeów o innym – niż „instrumentoznawczy” – profilu, m.in. etnograficznych. Stąd też potrzeba informowania o zasobach muzealnych. Celem wystąpienia jest przybliżenie historii oraz zawartości kolekcji instrumentów muzycznych znajdujących się w toruńskim muzeum. Agnieszka Kostrzewa, mgr, adiunkt w Dziale …

Kolekcja instrumentów muzycznych w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie – Emilia Jakubiec-Lis

Kolekcja zbiorów Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie swoje istnienie zawdzięcza Franciszkowi Kotuli (1900-83), który dzięki swojej pasji dokumentatorskiej i kolekcjonerskiej stworzył podwaliny jego działalności. Wśród zgromadzonych przez niego eksponatów znalazła się także nieliczna grupa instrumentów muzycznych, która na przestrzeni lat osiemdziesiątych została znacznie wzbogacona. Cały zbiór można podzielić na 5 kategorii. W grupie aerofonów …

Instrumenty ludowe w zbiorach Muzeum Miejskiego w Żywcu. Charakterystyka kolekcji – Barbara Rosiek

Kolekcję ludowych instrumentów muzycznych znajdujących się w Dziale Etnografii Muzeum Miejskiego w Żywcu tworzy zbiór ponad 140 różnorodnych obiektów dźwiękowych. Prawie wszystkie wykonane zostały przez miejscowych twórców amatorów, wśród których szczególnie wyróżniały się rodziny Szwedów z Pewli Małej, Piechów z Pewli Wielkiej oraz Szczotków z Kamesznicy. Z uwagi na potrzebę znajomości zasad akustyki i skomplikowany proces …

Instrumenty muzyczne w zbiorach Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej – Sylwia Kucharska

Celem wystąpienia jest przedstawienie eksponatów muzycznych ze zbiorów Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej oraz omówienie polityki kolekcjonerskiej muzeum w tym zakresie. Sylwia Kucharska – były dyrektor Muzeum Ziemi Kępińskiej. Absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim oraz studiów doktoranckich na kierunku kulturoznawstwo w SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Ekspertka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorka i koordynatorka projektów ze środków …

Muzykolog w muzeum archeologicznym – Dr hab. Anna Gruszczyńska-Ziółkowska, prof. UW

Podstawową lekturą, która od dziesiątków lat wprowadza nas w świat rodzimych muzycznych zabytków archeologicznych są „Instrumenty muzyczne na ziemiach polskich” Włodzimierza Kamińskiego. Jedną z intencji stworzenia projektu badawczego pt. „Archeologiczne instrumenty muzyczne w polskich zbiorach muzealnych” (grant NPRH, realizacja w Instytucie Muzykologii UW) było uzupełnienie czy też – zwyczajnie – uaktualnienie pracy Kamińskiego przez ponowne sięgnięcie …

Azjatyckie instrumenty muzyczne w kolekcjach polskich – Maria Szymańska-Ilnata

W referacie zaprezentowane zostaną kolekcje instrumentów z różnych krajów Azji znajdujące się w polskich muzeach. Szczególne miejsce zajmuje wśród nich Muzeum Azji i Pacyfiku, w którym obecnie znajduje się jedyna w Polsce wystawa stała, poświęcona instrumentom azjatyckim. Na przykładzie procesu powstawania tej wystawy przedstawione zostaną problemy, z jakimi musieli się zmierzyć konserwatorzy, muzealnicy i instrumentolodzy. Podjęta …

Prywatna kolekcja instrumentów lutniczych, dętych drewnianych i blaszanych – Prof. emeritus Leszek Wisłocki

Wystąpienie będzie dotyczyć prywatnej kolekcji instrumentów muzycznych, strunowych, dętych drewnianych i blaszanych, zgromadzonych przez prof. Leszka Wisłockiego. Kolekcja była już kilkakrotnie prezentowana publicznie, najciekawsze egzemplarze eksponowano m.in. w Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego oraz w Muzeum Miejskim – Zamku Królewskim we Wrocławiu. Wśród zgromadzonych instrumentów lutniczych jest wiele pochodzących z Dolnego Śląska, m.in. skrzypce i altówki zbudowane przez lutników …

Targowisko Instrumentów – święto twórców w formę karnawału ujęte – Piotr Piszczatowski

Targowisko od siedmiu lat odbywa się w ostatnim dniu Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata. Zmieniająca się formuła Targowiska jest efektem jego ciągłej ewolucji. W ostatnich latach Targowisko gromadziło już ponad 100 twórców instrumentów z Polski i Europy. Towarzyszą mu odbywające się w osobnych salach indywidualne prezentacje instrumentów, pokazy pracy nad nimi, warsztaty tańca, zgromadzenia …

Cyfrowy update instrumentologii a badania porównawcze na przykładzie zbiorów muzealnych w kolekcji instrumenty.edu.pl – Agata Mierzejewska-Ficek

Referat jest zaproszeniem do współtworzenia portalu www.instrumenty.edu.pl, największej cyfrowej kolekcji instrumentów muzycznych w Polsce. Baza www.instrumenty.edu.pl składa się obecnie z 3 internetowych portali, prezentujących zbiory polskich muzeów i (od niedawna) osób prywatnych: Polskie ludowe instrumenty muzyczne (2014- , niemal 400 obiektów), Fortepian w zbiorach polskich (2015- , ponad 120 obiektów), Skrzypce w zbiorach polskich (2016-17, niemal 200 obiektów). …

Proces digitalizacji fotograficznej instrumentów muzycznych w kontekście zbiorów muzealnych – Waldemar Kielichowski

Celem wystąpienia będzie przedstawienie podstawowych zagadnień, dotyczących wymagań technicznych w procesie digitalizacji instrumentów muzycznych. Poruszane będą problemy dotyczące użycia prawidłowego oświetlenia, jakości zdjęć, postprodukcji, czasu poświęconego na wykonanie zdjęć oraz na ich obróbkę. W sposób znaczący różni się digitalizacja obiektów płaskich (na przykład rękopisów) od zdjęć przestrzennych, począwszy od wymagań sprzętowych, przez warunki studia w którym są wykonywane …

Geneza wykonawstwa dzieł Fryderyka Chopina na instrumentach historycznych w Polsce – Dariusz Marciniszyn

Od wielu lat wykonania dzieł Fryderyka Chopina dokonywane na instrumentach z XIX wieku nieustannie zyskują na popularności. Wzrost zainteresowania tą praktyką w naszym kraju ma ścisły związek z wydawaną przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina serią płyt poświęconych fortepianom z czasów Chopina. Jednak tzw. „Czarna seria” NIFCu nie wyczerpuje tematu popularności dzieł Chopina granych na dawnych instrumentach w Polsce. Celem niniejszego referatu …

Magia tempo rubato w wykonawstwie na fortepianach historycznych i współczesnych – Dr hab. Maria Ludwika Gabryś, prof. UMFC

Tempo rubato należy do największych tajemnic gry na fortepianie. Praktyka „modyfikacji tempa” ma bardzo długą historię i tradycję. Delikatne odchylenia od tempa właściwego – tempo giusto – były zawsze probierzem umiejętności artysty, stanowiły o mistrzowskim operowaniu warsztatem pianistycznym, właściwym wyczuciu charakteru oraz zrozumieniu stylu wykonywanej muzyki. O tym jednak, czym w swej istocie jest …

Yuko Kawai na fortepianie Pleyela z 1842 r. z kolekcji Andrzeja Włodarczyka

W programie: Koncert f-moll Fryderyka Chopina, wersja na fortepian solo Yuko Kawai – urodziła się w Nagoi (Japonia). Gra na fortepianie od piątego roku życia. Uczyła się w Okazaki w prefekturze Aichi. W trakcie studiow podyplomowych w Aichi została zauważona przez przebywajacego wówczas w Japonii prof. Jana Ekiera. Rezultatem spotkania był przyjazd pianistki do Polski w 1991 r., kontynuacja studiów w Akademii Muzycznej …

Polska terminologia instrumentów muzycznych – stan obecny, potrzeby i perspektywy – Joanna Gul

Wystąpienie będzie dotyczyło wybranych zagadnień polskiej terminologii muzycznej. Jego celem jest nakreślenie problemów i zadań, które należy podjąć, aby spełnić potrzeby środowisk, pracujących z instrumentami muzycznymi lub ich wizerunkami – muzykologów, muzealników, historyków sztuki czy tłumaczy, a także muzyków i miłośników instrumentów. Pewne kierunki we współczesnej terminologii wyznacza unowocześniona wersja klasyfikacji instrumentów …

Lutnia, mandora, galichon… Kierunki i perspektywy badań nad klasyfikacją chordofonów szarpanych – Dr Grzegorz Joachimiak

W kontekście klasyfikacji instrumentów muzycznych wciąż stykamy się z problemami używania odpowiedniej terminologii muzycznej dotyczącej m.in. chordofonów szarpanych. Słynna praca z tego zakresu autorstwa Hornbostela-Sachsa wymaga obecnie zrewidowania według dotychczasowego stanu wiedzy, co w niektórych ośrodkach badawczych realizowane jest w dość intensywnym zakresie. W swoim wystąpieniu chciałbym zwrócić uwagę na rodzaj problemów, występujących zarówno …

Wiolonczele z portretów – Dr hab. Anna Wróbel

Swoje badania w ostatnim czasie poświęcam polskim wiolonczelistom, działającym od końca XVIII wieku do I połowy XX wieku. Wiadomo, że wiolonczeliści musieli grać na wiolonczelach – nic odkrywczego, ale w momencie, gdybyśmy chcieli uszczegółowić – co to były za instrumenty, z jakiej pracowni pochodziły, jak trafiły w ręce danego artysty – tutaj, w wielu przypadkach pozostajemy bezradni, ich tajemnica …

Grzechotki archeologiczne jako pierwsze instrumenty gliniane znane z terenów Polski. Stan badań – Katarzyna Tatoń

Materiały źródłowe, dotyczące najwcześniejszych faz rozwoju muzyki w Polsce, czyli czasów prehistorycznych, mają charakter wyłącznie archeologiczny. W przeciwieństwie do świata antycznego kultur Bliskiego Wschodu, Egiptu, Grecji i Rzymu, które posiadają liczne, bogato udokumentowane źródła, informacje o najdawniejszych śladach rozwoju kultury muzycznej na obszarze Europy Środkowej są bardzo skromne i opierają się niemal wyłącznie …

Komputacyjne metody rekonstrukcji zabytków archeologicznych – Marta Pakowska

Skanowanie trójwymiarowe znane jest w archeologii nie od dziś. Tak naprawdę nie sama technologia skanowania jest istotna w przeprowadzeniu jakichkolwiek badań, ale sama metodologia opracowania danych, pozyskana z tego procesu. W zależności od rodzaju przyjętej metody skanowania 3D (tomografia komputerowa, skanowanie laserowe, skanowanie światłem białym, fotogrametria) uzyskane dane wymagają odpowiedniego podejścia. Prowadzenie interdyscyplinarnych badań na pograniczu archeologii, …

Przegląd współczesnych metod badania aerofonów w archeomuzykologii – Aleksandra Gruda

W trakcie referatu przedstawione zostaną współczesne metody badania aerofonów w archeomuzykologii. Ich opis powstał na podstawie dostępnej literatury, informacji pochodzących z 15. Sympozjum Grupy Badawczej ICTM oraz doświadczeń z prac w ramach grantu „Archeologiczne instrumenty muzyczne w polskich zbiorach muzealnych” (MNiSW/Narodowy Program Rozwoju Humanistyki nr 11H 13038282 pod kierownictwem dr hab. Anny Gruszczyńskiej-Ziółkowskiej, prof. UW). Celem wystąpienia …

Wykopaliskowe aerofony z terenu Polski – Maciej Rychły

Maciej Rychły – studiował psychologię w poznańskim Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, był także wykładowcą tej uczelni, pracownikiem Wydziału Nauk Społecznych przy Instytucie Psychologii. Zrezygnował jednak z kariery naukowej, żeby poświęcić się muzyce i poszukiwaniom kulturowym. Jak sam to określił: „ruszył w drogę szukając spotkań i brzmień”. Przewędrował polskie, ukraińskie i bałkańskie Karpaty nawiązując kontakty i przyjaźnie z ludowymi artystami, …

Akordeon w rodzinie? Antenaci – współcześni – potomkowie – Prof. dr hab. Teresa Adamowicz-Kaszuba

W wykładzie podjęta zostanie próba uporządkowania różnorakich – niepełnych, często niezgodnych ze stanem faktycznym definicji akordeonu, obecnych zarówno w powszechnej świadomości (nieświadomości), jak i w literaturze przedmiotu. Zdefiniowanie cech charakteryzujących akordeon w kontekście ogólnych kryteriów stosowanych przy klasyfikacji instrumentów pozwala zrewidować i wyjaśnić kwestię trudności w jego umiejscawianiu w znanych rodzinach instrumentów muzycznych. Skupiając …

Charakterystyka polskich harmonii produkowanych do roku 1939 – Dr Olga Siejna-Bernady

Moje rozważania na temat harmonii, których rezultatem była praca doktorska (1990), objęły budowę, wytwórczość harmonii na ziemiach polskich, były też próbą skonstruowania typologii i określenia funkcji tego instrumentu w kulturze. Wynikiem badań jest przede wszystkim potwierdzenie dużej produkcji. W czasie 100 lat, tj. od połowy XIX do połowy XX wieku, istniało 111 firm, z czego połowa …

Ogólna charakterystyka zbioru instrumentów ze stroikiem przelotowym Pawła A. Nowaka – Paweł A. Nowak

Wystąpienie będzie miało charakter prezentacji wybranych eksponatów z kolekcji instrumentów Pawła A. Nowaka. Podczas referatu przybliżony zostanie stroik przelotowy i grupa instrumentów działających na jego zasadzie, sposoby gry, aplikatury, historia, repertuar, związki z folklorem, regiony, w których dane instrumenty występują, a także budowa, sposób działania i prezentacja brzmienia. Paweł A. Nowak – akordeonista, pedagog, kompozytor, aranżer, popularyzator akordeonu i pasjonat tego instrumentu. Pochodzi …

Piszczała sałasznikowa – do problematyki rekonstrukcji ludowych instrumentów muzycznych – Katarzyna Szyszka

Wystąpienie będzie dotyczyło piszczały sałasznikowej – instrumentu pełniącego niegdyś ważną funkcję kulturową, wykraczającą poza ściśle tylko muzyczną. Instrument ten był bowiem atrybutem szałaśników, kierujących pracami pasterzy na pastwiskach położonych w Beskidzie Śląskim. Współcześnie piszczała sałasznikowa została odtworzona przez Jana Kawuloka z Istebnej, a także Józefa Brodę z Istebnej Zaolzia. Autorka w swoim wystąpieniu podejmie …

Basy w XIX-wiecznych polskich kapelach ludowych – problem badawczy i wykonawczy – Rafał Miśta

W wystąpieniu chciałbym zastanowić się nad rolą basów w XIX-wiecznych polskich kapelach ludowych. Jaki jest stan badań dotyczący tego instrumentu? Co tak naprawdę kryło się pod określeniem składu kapeli jako „skrzypce i basy”, na które można natknąć się w relacjach dawnych obserwatorów? Jak mogły wyglądać dawne praktyki wykonawcze związane z tym instrumentem? Referat będzie miał …

Polskie instrumentarium ludowe w muzycznych opracowaniach jazzowych – Zofia Komuszyna

W swoim wystąpieniu poruszam problem nawiązań polskich jazzmanów do rodzimego folkloru w odniesieniu do instrumentów muzycznych. Już w I połowie XX wieku muzyka ludowa stała się przedmiotem zainteresowań jazzmanów. Sięgali oni po folklor muzyczny z regionów Podhala, Mazowsza, Kurpi, Śląska, Kaszub czy Podkarpacia. Instrumentarium ludowe w opracowaniach jazzowych pojawia się w dwojaki sposób. Usłyszeć można je na nagraniach lub …

Flet, „fujarka” i flażolet w orbicie zainteresowań polskiej (etno)muzykologii – Ewelina Grygier

W referacie zaprezentowany zostanie stan badań polskiej (etno)muzykologii nad wybranymi instrumentami dętymi: „fujarka”, drewniany flet poprzeczny starego systemu, flażolet – „flecik polski”. Przedstawione będą niektóre instrumenty z kolekcji muzealnych, prywatnych zbiorów oraz z warsztatów wytwórców. Zasygnalizowane zostaną także zagadnienia, które mogą w przyszłości stanowić pole do dalszych prac badawczych w zakresie instrumentologii, muzykologii …

Ludowe instrumentarium dziecięce i jego zastosowanie w przekazie muzyki tradycyjnej i praktyce edukacyjnej – Ewelina Chatłas

Celem wystąpienia jest przybliżenie problemu wykształcenia w procesie transmisji polskiej muzyki tradycyjnej instrumentarium dostosowanego do potrzeb dzieci. Przedstawione zostaną rezultaty przeprowadzonej kwerendy literatury w poszukiwaniu informacji na temat tradycyjnego instrumentarium dziecięcego. Będą one uzupełnione o refleksje z badań terenowych, których celem jest zdiagnozowanie, czy i w jakim stopniu instrumentarium to jest stosowane w przekazie muzyki tradycyjnej i praktyce …

Józef Majchrzak odkrywany na nowo. Prezentacja płyty ze zbiorem nagrań audycji z terenu Ziemi Kępińskiej –

Wystąpienie ma na celu zaprezentowanie wydawnictwa ze zbiorem nagrań audycji folklorystycznych Józefa Majchrzaka z obszaru Ziemi Kępińskiej oraz omówienie procesu przywracania pamięci o tym zasłużonym etnomuzykologu. Sylwia Kucharska – były dyrektor Muzeum Ziemi Kępińskiej. Absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim oraz studiów doktoranckich na kierunku kulturoznawstwo w SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Ekspertka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorka …

Instrumenty muzyczne i badania instrumentologiczne w kontekście refleksji nad pejzażem dźwiękowym. Przegląd zagadnień – Dr Robert Losiak

Wystąpienie stawia pytanie o wzajemne związki i inspiracje badań nad pejzażem dźwiękowym (soundscape studies) oraz badań instrumentologicznych. Jego celem jest zainicjowanie dyskusji i wskazanie perspektywy do rozwinięcia współpracy w tym obszarze. Prezentuje przykłady projektów badawczych, łączących kompetencje instrumentologów i badaczy pejzażu dźwiękowego, zwłaszcza w zakresie studiów miejskich, zarówno w odniesieniu do źródeł historycznych, jak i współczesnych. Jednym …

Instrumentarium dworskie przełomu XVIII i XIX wieku na przykładzie kolekcji po kapeli zamkowej w Oleśnicy (Oels) – Dr Agnieszka Drożdżewska

Referat podejmuje problematykę związaną z badaniami nad historią instrumentów muzycznych, widzianą z perspektywy ich wykorzystania w ośrodkach dworskich, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki regionu Śląska. Odpowiedź na pytanie jakie instrumenty przechowywano i używano na zamku w Oleśnicy (niem. Oels) w połowie XVIII i na początku XIX w. zawiera zachowany inwentarz instrumentów oraz dokumenty archiwalne dotyczące dalszych losów tej kolekcji, dziś …

Wokół możliwości brzmieniowych puzonu w literaturze muzycznej XX i XXI w. – Dr Ewa Fabiańska-Jelińska, Wojciech Jeliński

Celem prezentacji jest przedstawienie puzonu w świetle jego bogatych i zróżnicowanych możliwości brzmieniowych, artykulacyjnych oraz kolorystycznych. Polska literatura muzyczna, przeznaczona na ten instrument, jest bardzo ograniczona, a na rodzimej scenie muzycznej utwory z udziałem puzonistów prezentuje się niezwykle rzadko. Głównym celem naszego projektu badawczego jest przybliżenie wiadomości na temat historii puzonu, jego możliwości wykonawczych, …

Muzyka na morzach. Instrumenty na pokładach statków w świetle badań archeologicznych – Paweł Litwinienko, Aleksandra Łyczywek

Muzyka i instrumenty muzyczne towarzyszyły człowiekowi na każdym kroku, także na przemierzających oceany statkach i okrętach. Służyły one nie tylko zapełnianiu wolnego czasu, którego na morzu było tak niewiele, ale spełniały także funkcję narzędzi sygnalizacyjnych i ceremonialnych, porządkujących życie marynarzy oraz ułatwiających im pracę: mowa tu między innymi o dzwonach okrętowych czy gwizdkach bosmańskich; w charakterze niezwykłych instrumentów postrzegać można nawet działa, …

Bones (kości) i concertina – instrumentarium żeglarskie, które przetrwało przez wieki – Annika Mikołajko

Jeden z najprostszych i najstarszych instrumentów, którego pochodzenie datuje się nawet na czasy prehistoryczne, w Polsce jest instrumentem bardzo niszowym. Kości – bardziej znane pod angielską nazwą bones – znane są dzisiaj przede wszystkim w Ameryce i Irlandii. Instrument ten był popularny w erze wielkich żaglowców. Marynarze nie byli kształceni i nie mieli pieniędzy na drogie instrumenty, które łatwo …

Dudy białoruskie – historia, budowa, perspektywy – Vital Voranau

W swojej prezentacji, którą planuję podzielić na trzy bloki tematyczne, skupię się na podstawowych informacjach o różnych typach dud białoruskich, w szczególności na najbardziej popularnym typie jednoburdonowym. Pokrótce przedstawię zarys historyczny, zaprezentuję obszar występowania, a także omówię istniejące typy dud występujących na Białorusi. Następnie omówię budowę instrumentu, sposób strojenia, zaprezentuję również brzmienie trzech …

Tradycyjne instrumenty Beskidu Żywieckiego – Rafał Bałaś, Przemysław Ficek

Celem wystąpienia jest zaprezentowanie tradycyjnych instrumentów górali beskidzkich. Omówione zostaną materiały, metody wytwarzania oraz technika gry na piszczałkach wielkopostnych, fujarkach sześciootworowych, dwojnicach, okarynach, gęślach, dudach żywieckich i gajdach. Rafał Bałaś – ur. 1990, koordynator Fundacji Braci Golec, instruktor gry na basach, kontrabasie, instrumentach pasterskich i dudach; muzyk, nauczyciel, organizator z pasją. …

Instrumenty muzyczne w kontekście nauczania muzyki i kultury ludowej Beskidu Żywieckiego w Fundacji Braci Golec – Rafał Bałaś

Rafał Bałaś – ur. 1990, koordynator Fundacji Braci Golec, instruktor gry na basach, kontrabasie, instrumentach pasterskich i dudach; muzyk, nauczyciel, organizator z pasją. Od najmłodszych lat uczył się gry na instrumentach ludowych – piszczałkach, fujarkach, dudach, rogach. Jest kontrabasistą w zespołach „Skład Niearchaiczny” i „Besquidians”. Jako dudziarz współtworzy duet „DudySkrzypce”, grający archaiczną muzykę …

Skład Niearchaiczny – Marta Matuszna, Stanisław Bafia, Przemysław Ficek, Rafał Bałaś (Beskid Żywiecki)

Grając w Składzie Niearchaicznym przedzieramy się do sedna muzyki beskidzkiej i odnajdujemy drzemiące w niej możliwości oraz inspiracje, które gdzieś tam się przez lata nagromadziły. Muzyka ta wykonywana była niegdyś przez dudziarza i skrzypka, dziś nazywanych składem archaicznym. Niearchaiczność naszego składu to nie tylko szersze instrumentarium, ale przede wszystkim dowód na to, że muzyka beskidzkich Mistrzów to ciągle żywy twór, który można …

Stylowość i estetyka wykonawcza muzyki minionych epok w aspekcie możliwości brzmieniowych współczesnego fortepianu – Dr Justyna Jażdżyk

Celem mojego wystąpienia będzie próba ukazania różnic pomiędzy instrumentami klawiszowymi minionych epok a współczesnym fortepianem na podstawie rozbieżności wynikających z ich budowy, stroju, możliwości technicznych oraz brzmienia. W konsekwencji oczywistych odmienności pomiędzy nimi rozważę tezę, czy wykonawstwo muzyki dawnej na współczesnych instrumentach jest w ogóle zasadne. Podejmę próbę szukania sposobów osiągnięcia brzmienia, mieszczącego się …

Justyna Jażdżyk na współczesnym fortepianie Steinwaya D-274

W programie: Koncert włoski BWV 971 J. S. Bacha Justyna Jażdżyk – absolwentka Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych im. Arthura Rubinsteina w Bydgoszczy, później Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, w klasie fortepianu profesora Józefa Stompla. W 2015 na katowickiej uczelni uzyskała tytuł doktora sztuk muzycznych w dyscyplinie artystycznej instrumentalistyka. Brała udział w krajowych i międzynarodowych konkursach …