Instrumenty muzyczne w kontekście historii i audiosfery – Ogólnopolska konferencja instrumentologiczna

Jęki uwięzionych. Dudniacz – Dr hab. Anna Gruszczyńska-Ziółkowska, prof. UW

Anna Gruszczyńska-Ziółkowska, dr hab., prof. UW w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, prowadzi badania z zakresu antropologii muzyki. Większość prac poświęca amerykanistyce (archeologiczne instrumenty kultury Nasca, kroniki hiszpańskie XVI i XVII wieku, ikonografia muzyczna, tradycyjna muzyka andyjska). W polu jej zainteresowań znajdują się wybrane zagadnienia z zakresu psychoakustyki, takie jak świadectwa archaicznych doświadczeń akustycznych, …

Fortepian w retrospektywnym duecie polskiego oświecenia: utopijna trampolina czy melancholijny artefakt? – Michał Bruliński

Podczas wystąpienia pragnę przedstawić refleksje związane z lekturą dwóch dzieł. Pierwszym z nich jest Podróż do Kalopei Wojciecha Gutkowskiego, jedna z pierwszych polskich utopii socjalistycznych, napisana w konwencji powieści podróżniczej. Autor na kartach swego niezwykłego dzieła, skomponowanego najprawdopodobniej ok. 1814 roku, opisał odległy kraj Kalopów (anagram „Polaków”), gdzie w każdej izbie znaleźć …

Wyobrażenia instrumentów muzycznych w XVII- i XVIII-wiecznych sztambuchach ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu

Sztambuchy (od niem. Stammbuch), zwane inaczej m.in. alba amicorum (albumami przyjaźni) czy – w kulturze polskiej – imionnikami, to w omawianym okresie czyste karty wszyte w starodruki lub samodzielne kodeksy niewielkich rozmiarów, służące do kolekcjonowania wpisów autorytetów i wyróżniających się postaci, przyjaciół, często z kręgu gimnazjum czy uniwersytetu, a także członków rodziny. Często częścią takiego wpisu były ilustracje wykonywane …

Obój miłosny i inne instrumenty cystersów w Lubiążu w pierwszych dekadach XVIII w. Próba rekonstrukcji składu zespołu na podstawie zachowanych rękopisów muzycznych

W wyniku prowadzonych przeze mnie w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie badań proweniencyjnych w obrębie kolekcji muzykaliów cystersów z prowincji śląskiej, wyodrębniłam najstarsze – pochodzące z pierwszych dekad XVIII wieku – klasztorne rękopisy muzyczne z muzyką wokalno-instrumentalną. Cztery źródła z Kamieńca Ząbkowickiego zawierają jedynie partie przeznaczone na podstawowy skład instrumentalny. Natomiast kolekcja ponad 20 rękopisów, …

„Tromby zwane Bugla”, czyli instrumenty dęte blaszane w składach polskich orkiestr wojskowych Królestwa Polskiego Kongresowego – Maciej Kierzkowski

Instrumentarium polskich orkiestr wojskowych pierwszej połowy XIX wieku jest zagadnieniem, któremu poświęcono niewiele miejsca w dotychczasowym dyskursie muzykologicznym. Niemniej jednak, na co wskazuje analiza dostępnych materiałów źródłowych, znaczenie zastosowania innowacyjnych instrumentów dętych blaszanych w wojsku Królestwa Polskiego Kongresowego odnosi się nie tylko różnych aspektów rozwoju samych orkiestr wojskowych na ziemiach polskich (np. poprzez wzrost …

Performatywna destrukcja fortepianów: studium wybranych przypadków – Michał Bruliński

Celem wystąpienia jest przedstawienie hipotezy dotyczącej genezy zjawiska performatywnej destrukcji fortepianów oraz analiza wybranych performansów o charakterze społecznym i artystycznym. Uwagę skupię na działaniach przeprowadzonych w krótkim horyzoncie czasowym, pomijając tzw. „powolną śmierć instrumentów”, która również nosi w sobie pierwiastek performatywny. U progu wystąpienia scharakteryzuję grupę wartości, które wykorzystywali lub którym przeciwstawiali się performatywni …

Destrukcja instrumentów muzycznych. Breslauerskie/wrocławskie mikrohistorie – Dr Sławomir Wieczorek

Wspomnienia palących się dzwonów kościelnych, stojących na deszczu fortepianów czy dzieci bawiących się organowymi piszczałkami wielokrotnie powracają w relacjach autobiograficznych z Breslau/Wrocławia z roku 1945. W moim referacie chciałbym zebrać te opowieści rozproszone na kartach różnego rodzaju dzienników, pamiętników czy wywiadów oraz pokazać, jak opisana w nich destrukcja instrumentów stała się sposobem na sugestywną opowieść o dramacie czasów …

Izba Telemanna w Pszczynie – rekonstrukcja XVIII-wiecznej rzeczywistości czy upodobań kompozytora? – Katarzyna Szyszka

Moje wystąpienie poświęcone będzie Izbie u Telemanna w Muzeum Prasy Śląskiej w Pszczynie. Omówię koncepcję powstania i urządzenia Izby, dobór eksponatów – głównie instrumentów muzycznych. Mój referat będzie próbą odpowiedzi na pytanie czy, a jeśli tak to w jakim stopniu, dobór instrumentów odzwierciedla upodobania muzyczne Telemanna lub kulturę muzyczną ziemi pszczyńskiej, a może ogólne tendencje epoki w której tworzył. …

Zdobienia mieszczańskiego salonu muzycznego na przykładzie gdańskiego domu Uphagenów – obraz rzeczywisty, standardowy (wzorniki) czy twór artystyczny?

Tekst poświęcony będzie analizie sztukaterii przedstawiających instrumenty muzyczne. Pytanie badawcze dotyczy kwestii poprawności tych wyobrażeń, czy są to przedstawienia rzeczywistych instrumentów muzycznych, standardowe formy (zaczerpnięte ze wzorników) czy swobodne przekształcenia dekoratora podporządkowane jego wizji artystycznej. Ciekawe jest także, czy wiążą się one w jakiś sposób z praktyką muzyczną w salonie Uphagenów. Malwina Kołt, mgr, doktorantka …

Ocalone i zaginione instrumenty z kościoła parafialnego pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Starszego w Kamieńcu Ząbkowickim – Ludmiła Sawicka

Tematem wystąpienia będą instrumenty muzyczne zachowane w Kamieńcu Ząbkowickim w miejscowej parafii, m.in. organy w kościele oraz instrumenty przechowywane w Kamienieckiej Izbie Pamiątek, jak także instrumenty, wykorzystywane w codziennej praktyce liturgicznej w działającym uprzednio na terenie Kamieńca opactwie cysterskim, o których wiemy na podstawie zachowanych rękopisów muzycznych i dokumentów archiwalnych. Ludmiła Sawicka, muzykolog, ukończyła muzykologię w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego …

Odlewnicy, kanony i … dudy. Próba rekonstrukcji instrumentarium i repertuaru wrocławskiego towarzystwa muzycznego „Schwägerei” (1781-1842)

Referat ma na celu ukazanie specyfiki instrumentarium w kontekście tradycji muzykowania cechowego czasów końca XVIII i I połowy XIX wieku na przykładzie działalności wrocławskiego towarzystwa muzycznego „Schwägerei”, założonego w 1781 roku z inicjatywy miejscowego ludwisarza Georga Benjamina Kriegera. Pomimo, że dzieje tej formacji opisywano już w przyczynkach i artykułach (Ernst Scheyer, 1932 i Halina Okólska, 2017), a kolekcję rękopisów …

Steinway & Sons – historia, produkcja, sprzedaż, tajemnica popularności – Marcin Fidos

W referacie przedstawiona zostanie historia marki Steinway & Sons, omówiona produkcja instrumentów w fabrykach w Nowym Jorku i Hamburgu, wspomniane zagadnienia techniczne modelu D-274, a także problemy sprzedaży instrumentów w Polsce (wybór w Hamburgu), i sylwetki związanych ze Steinwayem artystów; wspomniane zostaną marki Boston i Essex. Referat przedstawi również profil firmy CHPM (dystrybutora marki Steinway & Sons …

Szafa – żyrafa – radioodbiornik: kilka uwag o badaniu fenomenu fortepianu w kulturze – Michał Bruliński

W trakcie referatu przedstawię kilka metodologicznych propozycji badania fenomenu fortepianu w kulturze, ze szczególnym uwzględnieniem kultury polskiej przed powstaniem listopadowym. Fundament moich dociekań stanowią rozproszone źródła różnych gatunków, w których analizie niezbędne jest wykorzystanie interdyscyplinarnej perspektywy. Rozległy i złożony fenomen fortepianu analizować można na pięciu płaszczyznach, które wzajemnie się przenikają: koncepcyjnej, produkcyjnej, dystrybucyjnej, funkcjonalnej oraz aksjologicznej. …

Produkcja fortepianów i pianin w PRL – Janusz Starzyk

Przedmiotem wystąpienia będzie powstawanie i organizacja fabryk produkujących pianina i fortepiany w Polsce po 1945 roku. Przedstawione zostanie zestawienie numeracji fabrycznej produkowanych instrumentów i próby ich datowania. Omówiona zostanie także produkcja fortepianów koncertowych „CALISIA”. Janusz Starzyk, ur. w 1960, technik elektronik, od 1985 r. stroiciel fortepianów i pianin. Dyplom mistrzowski w rzemiośle budowy i naprawy instrumentów …

Klawesyn – klawikord – fortepian. Z problematyki repertuaru instrumentów klawiszowych w II poł. XVIII w. – Prof. dr hab. Urszula Bartkiewicz

Referat sygnalizuje kwestie związane ze współistnieniem 3 instrumentów klawiszowo-strunowych w II połowie XVIII wieku – klawikordu, klawesynu oraz fortepianu, we wspólnym repertuarze. Przedstawia dane na temat pozycji klawesynu w muzycznej kulturze II połowy XVIII wieku, praktyki określania obsady utworów na instrumenty klawiszowe, kompozytorów tworzących klawiszowy repertuar oraz sytuacji w polskiej kulturze tego okresu. Referat bazuje na rezultatach wieloletnich badań Urszuli Bartkiewicz, …

Skrzypce w Fantazjach G.P. Telemanna. W poszukiwaniu źródeł wyobraźni kompozytora – Dr hab. Agata Sapiecha

Agata Sapiecha – skrzypaczka, pedagog, założycielka i kierownik artystyczny zespołu „Il Tempo” (1990), z którym koncertowała prawie w całej Europie, USA, Kanadzie, Kirgizji, a także miała zaszczyt występować przed Królową Brytyjską i Hiszpańską Parą Królewską. Absolwentka Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie skrzypiec Stanisława Kawalli i Marii Słubickiej. Odbyła staż artystyczny w Konserwatorium Moskiewskim u Oleha …

Niemuzyczna funkcja skrzypiec – Malwina Kołt

Główną funkcją skrzypiec jest, oczywiście, gra muzyczna. Niemniej instrument ma też inne zastosowania, co często wiąże się z modyfikacjami w budowie. Mogą one być w mniejszym lub większym stopniu niemuzyczne. Kwerendy źródłowe pozwoliły uzyskać informacje o takim właśnie niegdysiejszym użyciu przekształconych skrzypiec w środowisku lekarskim. Malwina Kołt – uczestnik seminarium etnomuzykologicznego w Zakładzie Muzykologii …

Wiolonczele z portretów – Dr hab. Anna Wróbel

Swoje badania w ostatnim czasie poświęcam polskim wiolonczelistom, działającym od końca XVIII wieku do I połowy XX wieku. Wiadomo, że wiolonczeliści musieli grać na wiolonczelach – nic odkrywczego, ale w momencie, gdybyśmy chcieli uszczegółowić – co to były za instrumenty, z jakiej pracowni pochodziły, jak trafiły w ręce danego artysty – tutaj, w wielu przypadkach pozostajemy bezradni, ich tajemnica …

Instrumenty muzyczne i badania instrumentologiczne w kontekście refleksji nad pejzażem dźwiękowym. Przegląd zagadnień – Dr Robert Losiak

Wystąpienie stawia pytanie o wzajemne związki i inspiracje badań nad pejzażem dźwiękowym (soundscape studies) oraz badań instrumentologicznych. Jego celem jest zainicjowanie dyskusji i wskazanie perspektywy do rozwinięcia współpracy w tym obszarze. Prezentuje przykłady projektów badawczych, łączących kompetencje instrumentologów i badaczy pejzażu dźwiękowego, zwłaszcza w zakresie studiów miejskich, zarówno w odniesieniu do źródeł historycznych, jak i współczesnych. Jednym …

Instrumentarium dworskie przełomu XVIII i XIX wieku na przykładzie kolekcji po kapeli zamkowej w Oleśnicy (Oels) – Dr Agnieszka Drożdżewska

Referat podejmuje problematykę związaną z badaniami nad historią instrumentów muzycznych, widzianą z perspektywy ich wykorzystania w ośrodkach dworskich, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki regionu Śląska. Odpowiedź na pytanie jakie instrumenty przechowywano i używano na zamku w Oleśnicy (niem. Oels) w połowie XVIII i na początku XIX w. zawiera zachowany inwentarz instrumentów oraz dokumenty archiwalne dotyczące dalszych losów tej kolekcji, dziś …

Muzyka na morzach. Instrumenty na pokładach statków w świetle badań archeologicznych – Paweł Litwinienko, Aleksandra Łyczywek

Muzyka i instrumenty muzyczne towarzyszyły człowiekowi na każdym kroku, także na przemierzających oceany statkach i okrętach. Służyły one nie tylko zapełnianiu wolnego czasu, którego na morzu było tak niewiele, ale spełniały także funkcję narzędzi sygnalizacyjnych i ceremonialnych, porządkujących życie marynarzy oraz ułatwiających im pracę: mowa tu między innymi o dzwonach okrętowych czy gwizdkach bosmańskich; w charakterze niezwykłych instrumentów postrzegać można nawet działa, …