Wyobrażenia instrumentów muzycznych w XVII- i XVIII-wiecznych sztambuchach ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu
Sztambuchy (od niem. Stammbuch), zwane inaczej m.in. alba amicorum (albumami przyjaźni) czy – w kulturze polskiej – imionnikami, to w omawianym okresie czyste karty wszyte w starodruki lub samodzielne kodeksy niewielkich rozmiarów, służące do kolekcjonowania wpisów autorytetów i wyróżniających się postaci, przyjaciół, często z kręgu gimnazjum czy uniwersytetu, a także członków rodziny. Często częścią takiego wpisu były ilustracje wykonywane w rozmaitych technikach (rysunek ołówkiem lub piórkiem, farby wodne i kryjące, haft, grafika, wycinanka i wiele innych), niewielkie lub całostronicowe, wykonane przez profesjonalistę lub samodzielnie przez autora wpisu. Wpisy sztambuchowe nierzadko operowały szeroko pojętymi motywami muzycznymi. Pojawiały się one w treści wpisów, w mottach ich autorów, jako kompletne lub fragmentaryczne zapisy utworów muzycznych, nierzadko włączone w aspirujące do iluzjonizmu martwe natury typu quodlibet, części rebusów czy tzw. memorabilia odwołujące się do praktyki wykonawczej, najczęściej wspólnego muzykowania. Cennym elementem do badań muzykologicznych są nie tylko wymienione wyżej kwestie, poszerzające wiedzę w zakresie historycznym czy repertuarowym, lecz także przedstawienia instrumentów muzycznych, stanowiące istotne, a wciąż mało wykorzystane źródło w badaniach ikonograficznych, niezwykle cenne w kontekście odtwarzania dawnych instrumentów i specyfiki ich wykorzystania. Referat ma przede wszystkim na celu zwrócenie uwagi badaczy na tego typu źródła, koncentrując się głównie na XVII- i XVIII-wiecznych sztambuchach przechowywanych w Oddziale Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Podjęta zostanie próba usystematyzowania typów przedstawień instrumentów, umieszczonych zarówno samodzielnie, jak i w kontekście wykonawczym, gdzie muzykujące postaci towarzyszą wpisom o charakterze najczęściej obyczajowym, moralizatorskim czy symbolicznym. Podkreślone zostanie tak cenne dla badań instrumentologicznych ukazanie instrumentów w szerszym kontekście, dotyczącym praktyki wykonawczej (także lokalnej) w zakresie różnych typów muzyki. Autorki prezentacji liczą na dyskusję, zwłaszcza w zakresie dalszych badań interdyscyplinarnych.
Agnieszka Drożdżewska – teoretyk muzyki, śpiewaczka. W 2010 r. obroniła na Uniwersytecie Wrocławskim pracę doktorską z zakresu muzykologii pt. Życie muzyczne na Uniwersytecie Wrocławskim w XIX i I połowie XX wieku. Edukacja muzyczna. Działalność naukowa. Ruch koncertowy, wydaną w 2012 r. w serii „Musicologica Wratislaviensia”. Za tę książkę autorka otrzymała dwie prestiżowe nagrody – „Leopoldina 2012” przyznawaną przez Polsko-Niemieckie Towarzystwo Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Nagrodę im. Ks. Prof. Hieronima Feichta 2012 (ex aequo) przyznawaną przez Sekcję Muzykologów ZKP. W 2010 r. za pracę artystyczną i organizacyjną została wyróżniona Medalem Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2010 r. zatrudniona na stanowisku adiunkta w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie obecnie pełni funkcję Zastępcy Dyrektora ds. Dydaktycznych. Badania naukowe prowadzi w ramach prac Zakładu Muzykologii Historycznej IMuz UWr. Brała udział w międzynarodowych i ogólnopolskich konferencjach naukowych (Wrocław, Kraków, Poznań, Praga, Opole-Nysa, Częstochowa-Jasna Góra i in.). Publikuje artykuły w periodykach fachowych, księgach konferencyjnych i zeszytach naukowych. Swoje zainteresowania badawcze koncentruje głównie wokół życia muzycznego na Śląsku w zakresie: edukacji muzycznej i muzykologii, życia koncertowego i teatralnego, budownictwa organów oraz lokalnej twórczości, którą prezentuje zarówno od strony naukowej, jak i artystycznej (jako śpiewaczka dokonała m.in. prawykonań kompozycji Johanna Martina Prandla, Johanna Georga Clementa, Józefa Elsnera, które zarejestrowano na płytach CD oraz prawykonań koncertowych pieśni autorstwa Juliusa Schäffera, Emila Bohna i Fritza Koschinsky’ego). Szczególnie interesuje się muzyką wokalną, a zwłaszcza gatunkami muzyki scenicznej XVIII i I poł. XIX wieku oraz kontrafakturami tego repertuaru, odnajdowanymi licznie w kolekcjach muzycznych, szczególnie klasztornych. Od 2011 r. współpracuje z centralą RISM we Frankfurcie nad Menem w zakresie katalogowania kolekcji muzycznych ze Śląska przechowywanych w Opolu i Dreźnie. Obecnie przygotowuje monografię i katalog kolekcji muzykaliów dawnej biblioteki zamkowej w Oleśnicy oraz rozprawę habilitacyjną poświęconą muzyce w teatrach na Śląsku w II poł. XVIII w i początkach XIX wieku.
Anna Michalska – historyczka sztuki, doktorantka na Uniwersytecie Wrocławskim. Uczestniczka licznych projektów o charakterze naukowo-badawczym (m.in. „Protestanckie budownictwo kościelne w Europie w XVI-XVIII w.”, w którym zajmowała się kościołami na terenie Danii i Norwegii) oraz inwentaryzatorskim (inwentaryzacja Głogowa i okolic w ramach ogólnopolskiego projektu „Katalog zabytków sztuki w Polsce”; inwentaryzacja cmentarza żydowskiego w Mikulovie na Morawach). W ramach wolontariatu tworzyła replikę wielofasetowego stropu nieistniejącej synagogi w Gwoźdźcu dla Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą sztambuchom (albumom przyjaźni) w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu.
