Program 2020 – IV Ogólnopolska Konferencja Instrumentologiczna „Genius loci. Ludowe instrumentarium ziem górskich”
IV Ogólnopolska Konferencja Instrumentologiczna miała się odbyć w Beskidzie Żywieckim, w dniach 11-13 września 2020 roku. Wykłady 11 września zaplanowane zostały w Muzeum Miejskim w Żywcu, wykłady 12-13 września na Starej Plebanii w Jeleśni. I chociaż sytuacja epidemiologiczna skutecznie pokrzyżowała organizatorom plany, gdyż liczne spotkanie uczestników nie mogło się odbyć w pierwotnie założonej formie (nie wspominając o nieodżałowanej potańcówce w najstarszej drewnianej karczmie w Polsce), Konferencja została zrealizowana pomimo bardzo wielu napotkanych przeciwności. Zmieniona forma wydarzenia oparła się w dużej mierze o wywiady etnograficzne zrealizowane przez dr Magdalenę Kwiecińską i Sylwię Plucińską z Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem (Podhale, Spisz) oraz Agatę i Przemysława Ficków z Fundacji 9sił z Jeleśni (Beskid Żywiecki, Beskid Śląski). Zarejestrowany stan badań wymagać będzie jednak dalszego uzupełnienia, w formie post scriptum – mamy nadzieję – już na żywo. Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy pomimo stale zmieniającej się sytuacji, niepokoju i instytucjonalnego rozproszenia, zdecydowali się wziąć udział w wydarzeniu. Zachęcamy do zadawania pytań i wzięcia udziału w dyskusji moderowanej przez Radę Naukową pod poszczególnymi filmami.
Tematem przewodnim 4. Ogólnopolskiej Konferencji Instrumentologicznej będą instrumenty muzyczne regionów polskich Karpat – Beskidu Śląskiego, Żywieckiego, Podhala, Orawy, Spisza oraz innych terenów zamieszkiwanych przez grupy góralskie. Kultura muzyczna obszarów karpackich, charakteryzująca się odrębnością i wyjątkowym przywiązaniem do tradycji, jest wciąż niewystarczająco i nierównomiernie zbadana.
Celem Konferencji jest uchwycenie stanu wiedzy o ludowych instrumentach muzycznych wykorzystywanych na obszarach polskich Karpat oraz muzycznego genius loci południowej dzielnicy naszego kraju. Tematyka Konferencji skupi się wokół zagadnień kultury muzycznej i sytuacji wykonawczych, budowy i sposobów wykonywania instrumentów muzycznych, historii instrumentów i ich wytwórców, tradycyjnego repertuaru i praktyki wykonawczej, upodobań brzmieniowych i formalnych, zanikających i reaktywowanych sytuacji muzycznych, nauczania gry na instrumentach ludowych i przekazu międzypokoleniowego, a także wprowadzania innowacji względem dawnych wzorów.
Stałym punktem Ogólnopolskiej Konferencji Instrumentologicznej jest prezentacja zawartości państwowych i prywatnych kolekcji instrumentów muzycznych, nie tylko o profilu etnograficznym, oraz popularyzacja zbiorów często niedostępnych na co dzień dla zwiedzających. Tradycyjnie pojawią się także zagadnienia związane z historycznymi fortepianami, lutnictwem artystycznym, nowymi technologiami budowy instrumentów, archeomuzykologią, ikonografią muzyczną, różnymi rodzajami aktywności w dziedzinie instrumentarium muzycznego, i inne.
Organizator:
Fundacja 9sił
Współorganizatorzy:
Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy
Muzeum Miejskie w Żywcu – Stary Zamek
Partnerzy:
Powiat Żywiecki
Miasto Żywiec
Gmina Jeleśnia
Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej
Miejskie Centrum Kultury w Żywcu
Muzeum Beskidzkie im. Andrzeja Podżorskiego w Wiśle
Beskidzkie Centrum Muzyczne
Fundacja Muzyka Zakorzeniona
Polskie Radio Katowice
Patronat honorowy:
Starosta Żywiecki Andrzej Kalata
Burmistrz Miasta Żywca Antoni Szlagor
Wójt Gminy Jeleśnia Anna Wasilewska
Rada naukowa:
Prof. dr hab. Zbigniew J. Przerembski, etnomuzykolog, Kierownik Zakładu Muzykologii Systematycznej w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel, muzykolog, instrumentolog
Komitet organizacyjny:
Agata Mierzejewska-Ficek, muzykolog, inicjatorka Ogólnopolskiej Konferencji Instrumentologicznej, kurator projektu www.instrumenty.edu.pl, Fundacja 9sił
Joanna Gul, teoretyk muzyki, instrumentolog, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego i Pracownia Badań Pejzażu Dźwiękowego w Instytucie Kulturoznawstwa UWr
Przemysław Ficek, multiinstrumentalista, budowniczy instrumentów ludowych, folklorysta, Wiceprezes Fundacji 9sił
Infografika: Waldemar Kielichowski
Zdjęcie: Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie, fot. Piotr Baczewski
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
PROGRAM
IV Ogólnopolska Konferencja Instrumentologiczna
„Genius loci. Ludowe instrumentarium ziem górskich”
Materiały opublikowane w grudniu 2020 roku
Beskid Żywiecki
Prof. dr hab. Zbigniew J. Przerembski (Warszawa)
Kierownik Zakładu Muzykologii Systematycznej w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Muzyczne instrumentarium ludowe polskich regionów karpackich
Barbara Rosiek (Żywiec)
Kierownik Działu Etnografii Muzeum Miejskiego w Żywcu
Etnograficzne refleksje dotyczące tożsamości górali żywieckich
Jan Brodka (Żywiec)
Muzyk, folklorysta, kierownik ZPiT „Ziemia Żywiecka”
Muzyka Beskidu Żywieckiego
Czesław Węglarz (Cisiec)
Muzyk-multiinstrumentalista, pedagog
Nauczanie gry na instrumentach tradycyjnych w kontekście przemian kulturowych na Żywiecczyźnie
Przemysław Ficek (Jeleśnia)
Marcin Blachura (Żywiec)
Twórcy tradycyjnych instrumentów ludowych
Dudy żywieckie
Małgorzata Filary-Furowicz (Kamesznica)
Etnolog, instruktor skrzypiec w Fundacji Braci Golec
Jak uczyć muzyki tradycyjnej?
Przemysław Ficek, dudy (Jeleśnia)
Tradycyjne melodie Beskidu Żywieckiego
Mała Ziemia Suska (Sucha Beskidzka)
Babiogórskie nuty
*
Podhale
Przeprowadzone rozmowy z twórcami instrumentów muzycznych na Podhalu i Spiszu ukazały długą tradycję tego rękodzieła przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Towarzyszy jej pasja, która daje dużo radości. Pielęgnowana jest pamięć o dokonaniach przodków. Imponujący jest zakres znajomości szczegółów w zakresie materiałów, budowy i zdobnictwa instrumentów muzycznych, które świadczą o niepowtarzalności tego rękodzieła. Zarejestrowane kamerą wideo wypowiedzi twórców odkrywają przed słuchaczem niezwykłe ludzkie talenty, które są nieustannie rozwijane. Czwarta edycja Ogólnopolskiej Konferencji Instrumentologicznej umożliwiła przedstawienie tego lokalnego dziedzictwa szerokiej publiczności. – dr Magdalena Kwiecińska, Muzeum Tatrzańskie in. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
Anna Kozak (Zakopane)
Kierownik Działu Etnograficznego Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
Kolekcja instrumentów ludowych Muzeum Tatrzańskiego bazą dla naukowych opracowań
Jan Karpiel-Bułecka (Zakopane)
Instrumentarium podhalańskie
Krzysztof Trebunia-Tutka (Zakopane)
Muzyk-multiinstrumentalista, pedagog
Międzypokoleniowy przekaz tradycji gry na instrumentach pasterskich na Podhalu
Bartłomiej Koszarek (Bukowina Tatrzańska)
Etnolog, dyrektor Bukowiańskiego Centrum Kultury „Dom Ludowy”
Essentia entis – Istota bycia
Szymon Bafia (Zakopane)
Lutnik, twórca dud podhalańskich
Dudy podhalańskie odkryte na nowo
Krzysztof Siuty (Zakopane)
Twórca instrumentów pasterskich
Pracownia instrumentów Krzysztofa Siutego
Andrzej Budz (Dębno)
Multiinstrumentalista
Pracownia instrumentów Andrzeja Budza
Andrzej Budz (Dębno)
Prezentacja instrumentów podhalańskich nad Zalewem Czorsztyńskim
*
Beskid Śląski
Józef Broda (Koniaków)
Pedagog, folklorysta, multiinstrumentalista, budowniczy instrumentów ludowych
Odwiedziny u Mistrza Jana Kawuloka
Janusz Macoszek (Istebna)
Kustosz Izby Regionalnej „Chata Kawuloka” w Istebnej
Paweł Kukuczka, okaryna (Jaworzynka)
Instrumenty Jana Kawuloka
Bartłomiej Rybka, gajdy (Koniaków)
Łukasz Kukuczka, skrzypce (Jaworzynka)
Tradycyjne melodie Beskidu Śląskiego
*
Spisz
Marian Pluciński (Jurgów) w rozmowie z dr Magdaleną Kwiecińską
Warsztat lutniczy Mariana Plucińskiego
*
Prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel (Lund)
Materializacja mitów w kulcie góralszczyzny i kulcie Chopina
*
Karolina Anna Pawłowska (Szydłowiec)
Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu
Ludowe instrumentarium ziem górskich z kolekcji MLIM w Szydłowcu
Dariusz Kocemba (Bielsko-Biała)
Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej
Konkurs na budowę instrumentów ludowych im. Jana Kawuloka i Feliksa Jankowskiego
Rafał Miśta (Warszawa)
Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego
Analiza Filogenetyczna dud środkowoeuropejskich
Vital Voranau (Hlybokaje, Białoruś)
Dudziarz, pisarz
Datowanie dud: znaczenie, metodologia, zasadność
Prof. dr hab. Zbigniew J. Przerembski (Warszawa)
Kierownik Zakładu Muzykologii Systematycznej w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Dudy. Metamorfozy instrumentu w odrodzonej Polsce – od tradycji do folkloryzmu – prezentacja książki, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2020
*
Prof. dr hab. Zbigniew J. Przerembski (Warszawa)
Dr Agnieszka Drożdżewska (Wrocław)
Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Trzy generacje zbąszyńskich „koźlarzy” – rozmowy
*
Archeomuzykologia
Dr hab. Anna Gruszczyńska-Ziółkowska, prof. UW
Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego
Jęki uwięzionych. Dudniacz
Katarzyna Tatoń (Bielsko-Biała)
Uczestnik Projektu NPRH MNiSW realizowanego w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego
Co gra, a co nie, czyli góralskie grzechotki i skarbonki
*
Joanna Gul (Wrocław)
Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Badania Otto Kupperta z lat 30. XX wieku jako źródło do historii lutnictwa w hrabstwie kłodzkim
Prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel (Lund, Szwecja)
Prezentacja Katalogu Kolekcji Zabytkowych Fortepianów Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku, wydawnictwo MHP w Opatówku 2020
Andrzej Gawroński (Ostromecko)
Kurator Sekcji Dziedzictwa Kulturowego Zespołu Pałacowo Parkowego w Ostromecku
Fortepian Zygmunta Noskowskiego
