„Chopin historycznie poinformowany” – Prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel

Niestety nie mamy do dyspozycji audiowizualnych czy podobnych zapisów muzyki sprzed XIX wieku. Stąd historycznie świadome „muzykowanie” na dawnym instrumencie wymaga od nas z jednej strony dotarcia do minionej praktyki muzycznej na podstawie partytur tego czasu, a przede wszystkim szkół gry. Interpretacja ówczesnych oznaczeń dynamicznych, tempa czy artykulacyjnych jest w dużym stopniu odmienna od stosowanego współcześnie odczytu zapisu muzycznego. Co więcej, część z owych oznaczeń jest dla nas obecnie mało zrozumiała, a często, tak jak i dzisiaj, są tam zakodowane zwyczajowe sposoby gry i interpretacji, nie zapisane w tekście muzycznym. Aby je dostrzec albo szczęśliwie odczytać, musimy wrócić do ówczesnych narzędzi muzycznych takich, jakimi wówczas były, z ich wszystkimi zaletami, wadami i ograniczeniami. Nie da się bowiem przy użyciu dzisiejszych znacznie doskonalszych instrumentów owych tajemnych dawnych „sposobów” gry odszyfrować. Dlatego też niezmiernie ważne jest pieczołowite restaurowanie dawnych instrumentów lub budowanie ich kopii, a także przywrócenie w praktyce koncertowej i pedagogicznej zarówno ich oryginalnego brzmienia jak i samej techniki gry na nich. A wówczas np. owo „historycznie poinformowane wykonanie” (jak to się dzisiaj niezbyt fortunnie wywodzi od angielskiego „historically informed performance”), czy też nawet „fortepian historycznie poinformowany” pozwoli nam się zbliżyć maksymalnie do Chopina z czasów Chopina.

Beniamin Vogel, dr hab., emerytowany profesor Uniwersytetu Szczecińskiego (Katedra Edukacji Artystycznej) i docent Instytutu Muzykologii Uniwersytetu w Lund, Szwecja. Specjalizuje się w instrumentologii. Studia muzykologiczne ukończył na Uniwersytecie Warszawskim (1973), gdzie uzyskał stopień doktora w 1977 (Instrumenty muzyczne w kulturze Królestwa Polskiego 1815-1914, Kraków 1980) i habilitował się w 1988 (Fortepian polski. Budownictwo fortepianów na ziemiach polskich od poł. XVIII w. do II wojny światowej, Warszawa 1995), i gdzie był zatrudniony w Instytucie Muzykologii do 1994. Jest także autorem Słownika lutników działających na historycznych i obecnych ziemiach polskich oraz lutników polskich działających za granicą do 1950 roku, Szczecin, 2007 i katalogów: Kolekcja Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku, Bydgoszcz 2016 oraz Polskie fortepiany XIX-XX w. Kolekcja Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku, Opatówek 1994; artykułów w fachowych czasopismach polskich („Ruch Muzyczny”, „Muzyka”) i zagranicznych („Journal of the American Musical Instrument Society”, „The Galpin Society Journal”, „Svensk Tidskrift för Musikforskning”), haseł słownikowych i encyklopedycznych (Encyklopedia muzyki PWN; Encyklopedia muzyczna PWM; Polski Słownik Biograficzny; Encyklopedia Gdańska; Encyklopedia Szczecina; Encyclopedia of Keyboard Instruments; Die Musik in Geschichte und Gegenwart; The Grove Dictionary of Musical Instruments). Współautor portali internetowych Instytutu Muzyki i Tańca www.instrumenty.edu.pl: Polskie ludowe instrumenty muzyczne (2014), Fortepian w zbiorach polskich (2015), Skrzypce w zbiorach polskich (2016). Członek Związku Kompozytorów Polskich, Związku Polskich Artystów Lutników, American Musical Instrument Society i Svenska samfundet för musikforskning, a także członek Rady Programowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina 2007-11. Członek honorowy Stowarzyszenia Polskich Stroicieli Fortepianów.