Forma plastyczna instrumentów w kontekście wymagań ergonomicznych i akustycznych – Dr Stanisław Marduła, Dr inż. Alicja Hołoga-Marduła

Rozpoczynając projektowanie każdego instrumentu projektant, który zwykle jest również jego konstruktorem bezwzględnie musi mieć świadomość jakie zależności występują pomiędzy formą plastyczną (kontur, bryła, kolorystyka, zdobnictwo) a wymaganiami ergonomicznymi i akustycznymi (warstwa brzmieniowa). Szczególnie ważne jest to w procesie projektowania chordofonów. Instrumenty należące do tej grupy poza skomplikowaną konstrukcją wpływającą w znacznym stopniu na właściwości brzmieniowe, w całości podlegają tym zależnościom. Podobnie jak w meblarstwie historycznym konstrukcja, bryła i kontur stanowią nierozerwalne wartości doskonale uzupełniając się wzajemnie. Odrębnym zagadnieniem wpływającym na formowanie ostatecznego efektu plastycznego instrumentu są walory kolorystyczne, dzięki którym (stosowanym świadomie) instrument może nabrać wizualnej lekkości lub ociężałości przy tych samych wymiarach ogólnych. Zabiegi takie stosowane są z powodzeniem w architekturze wnętrz. Spory wpływ na wzajemne relacje tych pojęć ma również materiał z jakiego wykonany zostanie  instrument. Tym materiałem w przypadku chordofonów (myślę o instrumentach co najmniej manufakturowych) jest „żywe” medium – drewno. Odpowiednio wyselekcjonowane i przygotowane przez lutnika, stosowane tak, aby jego indywidualne wartości plastyczne (kolor, rysunek czy stopień odbicia padającego światła) podkreślały i uwypuklały całość bryły instrumentu. Obecnie częstym przypadkiem w praktyce lutniczej są zamówienia konkretnych instrumentów wg indywidualnych wymagań ergonomicznych czy stylistycznych muzyków (dotyczy to głównie instrumentów odbiegających od form klasycznych). W tych przypadkach brak wiedzy na temat wzajemnych zależności i wynikających z nich konsekwencji może doprowadzić do efektu przeciwnego niż założony, źle lub w ogóle nie brzmiącego instrumentu. Historia lutnictwa obfituje w wiele takich realizacji, które obecnie są tylko obiektami muzealnymi, świadczącymi jednak o ciągłej woli człowieka do poszukiwania  nowych form i rozwiązań plasyczno – dźwiękowych.

Stanisław Marduła, dr, prof. oświaty,artysta lutnik, nauczyciel, ur. 29 listopada 1952 w Zakopanem, syn Franciszka – jednego z największych lutników drugiej połowy XX w. W 1972 r. ukończył Technikum Budowy Instrumentów Lutniczych w Nowym Targu oraz w 1977 r. Wydział Technologii Drewna (specjalizacja meblarstwo).Doktorat w dyscyplinie instrumentalistyka (lutnictwo) w Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu w 2000 r., od 2001 r. nauczyciel dyplomowany, od 2016 r. profesor oświaty. Od 1981 r. nauczyciel artystycznych przedmiotów specjalizacji lutniczej w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem. W  2000 r. prowadził wykłady (projektowanie instrumentów smyczkowych) na Akademii Muzycznej w Poznaniu. Rzeczoznawca Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Ministerstwa Kultury ds. podręczników i szkolnych programów nauczania. Organizator Ogólnopolskich Plenerów Lutniczych w Zakopanem w latach 1982-1989. Uczestnik Ogólnopolskich Seminariów Lutniczych (wygłosił cykl referatów). Uczestnik międzynarodowych konkursów i wystaw lutniczych we Włoszech, Francji, Niemczech, Bułgarii, Czechosłowacji i Polsce (dwukrotnie członek jury Krajowych Konkursów Lutniczych). Autor własnego awangardowego modelu kwartetu smyczkowego „Polonia Nova” (projekt 1986, wykonanie 1996). Uczestnik krajowych i zagranicznych wystaw zbiorowych prezentujących dorobek środowiska lutniczego. Wystawy indywidualne: Zakopane, Ostrołęka, Ciechanów, Szymbark. Członek Związku Polskich Artystów Lutników w Warszawie, oraz Towarzystwa Gimnastycznego „SOKÓŁ” gniazdo w Zakopanem (od 2007 r. prezes). Odznaczenia: Srebrny Krzyż Zasługi, medal „GLORIA ARTIS”, medal KEN, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zainteresowania – historia polskiego lutnictwa, szczególnie lutnictwa podhalańskiego, projektowanie i budowa autorskich, nie klasycyzujących, form instrumentów smyczkowych.

Alicja Hołoga-Marduła, dr inż., artysta lutnik, nauczyciel, ur. 01.03.1953 w Gnieźnie. W 1977 r. ukończyła Wydział Technologii Drewna (specjalizacja meblarstwo). Do 1980 r. pracowała w przemyśle drzewnym. W 1986 r. rozpoczęła praktykę lutniczą w pracowni teścia, Franciszka Marduły, zostając w 1990 r. członkiem Związku Polskich Artystów Lutników. Zajmuje się głównie konserwacją instrumentów. W 2007 r. uzyskała stopień doktora technologii drewna, specjalizując się w meblarstwie podhalańskim, głównie w stylu zakopiańskim. Ponadto zajmuje się problemami technologicznymi i konstrukcyjnymi drewna rezonansowego, mającymi wpływ na właściwości akustyczne budowanych nowych i konserwowania starych instrumentów. Od 1994 r. nauczyciel artystycznych przedmiotów specjalizacji lutniczej i meblarskiej w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem. Od 2007 r. wicedyrektor Zespołu Szkół Plastycznych w Zakopanem. Uczestniczyła w konkursach lutniczych w Cremonie, Mittenwaldzie, Poznaniu, Paryżu. Uczestniczka krajowych i zagranicznych wystaw zbiorowych prezentujących dorobek środowiska lutniczego. Odznaczenia: medal „GLORIA ARTIS”, medal KEN.