W poszukiwaniu tradycyjnego składu instrumentalnego kapeli kliszczackiej – współczesne (re)konstrukcje – Dr Gabriela Gacek

W swoim referacie chciałabym się skupić na ukazaniu współczesnych działań kierowników zespołów regionalnych z obszaru położonego w przybliżeniu pomiędzy miastami Myślenice, Sucha Beskidzka i Rabka Zdrój w zakresie kształtowania składu kapel instrumentalnych tych zespołów. Przywołany wyżej teren jest w literaturze etnograficznej opisywany jako rejon osadnictwa górali kliszczackich. Od lat 70. XX wieku powstawały tam zespoły regionalne, jednak w ciągu ostatnich 15 lat ruch regionalny przeżył szczególne ożywienie. Założono kilka nowych zespołów, zaczęto wydawać publikacje dotyczące kultury ludowej, a tym samym promować i wzmacniać u ludności lokalną, „kliszczacką” tożsamość. W referacie chciałabym skupić się na przedstawieniu, w jaki sposób instruktorzy nowych zespołów, szukając repertuaru i muzykantów do współpracy, pojmują tradycyjny, „kliszczacki” skład kapeli ludowej (skład, przyjęte kryteria wyboru wraz z ich uzasadnieniem). Chciałabym ponadto ukazać, jaki wpływ nowe zespoły regionalne mają na te działające w regionie od kilkudziesięciu lat – czy instrumentarium lub styl gry się zmienia, czy następuje współpraca pomiędzy muzykantami z różnych zespołów. Istotnym pytaniem jest również, czy skład kapel jest zmienny w zależności od rodzaju scenicznego kontekstu muzykowania – związanym z rywalizacją i oceną ekspertów (festiwale folklorystyczne) bądź z nimi niezwiązanym. Powyższe rozważania, oparte na własnych badaniach terenowych, chciałabym odnieść do stanu wiedzy zawartego w literaturze dotyczącej kultury ludowej Kliszczaków i następnie spróbować odpowiedzieć na pytanie, czy współczesne poszukiwania tradycyjnego składu instrumentalnego kapeli kliszczackiej są bardziej procesem rekonstrukcji stanu z przeszłości czy raczej konstrukcją nowej jakości – składu instrumentalnego, stylu gry, repertuaru.

Gabriela Gacek, doktorantka Instytutu Sztuki PAN w Warszawie w zakresie muzykologii, pedagog fortepianu SM I st. im. G. Bacewicz we Wrocławiu. Absolwentka Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej we Wrocławiu (fortepian) oraz muzykologii na Uniwersytecie Wrocławskim, dwukrotna stypendystka Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jest członkinią Stowarzyszenia Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne. Publikowała m. in. w „Muzyce”, „Odrze”, „De Musica/Krytyka Muzyczna”, „Twórczości Ludowej” i „Gadkach z Chatki”. Interesuje się historycznym obliczem polskiej muzyki ludowej (zwłaszcza na Dolnym Śląsku, w Beskidach i na Podhalu) oraz jego współczesnymi przemianami. Brała udział w badaniach nad stanem zachowania folkloru muzycznego brazylijskiej Polonii, zorganizowanych przez Katedrę Muzykologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz z Katedrę Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, była także członkiem zespołu merytorycznego opracowującego tom Podlasie w serii Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały wydawanej przez Instytut Sztuki PAN w Warszawie. W latach 2013/2014 otrzymała grant badawczy w programie Instytutu Muzyki i Tańca „Muzyczne Białe Plamy” (projekt Tradycje muzyczne górali kliszczackich, będący tematem przygotowywanej dysertacji doktorskiej). Obecnie uczestniczy w Nowej Akcji Zbierania Folkloru – części projektu badawczo-dokumentacyjnego pt. MAŁOPOLSKA ŹRÓDŁEM TRADYCJI realizowanego przez Małopolskie Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu.

Nagranie: Przemysław Ficek