Co gra, a co nie, czyli góralskie grzechotki i skarbonki – Katarzyna Tatoń

Ludowe instrumentarium ziem górskich jest bardzo rozbudowane, a muzyka bogata w brzmienia. Jednak równolegle z rozwiniętymi instrumentami i tradycjami muzycznymi funkcjonują też dźwięki o innym charakterze, produkowane przez proste narzędzia dźwiękowe, na przykład z gliny. W grupie właśnie takich narzędzi znajdują idiofony: gliniane grzechotki, a także skarbonki, które pomimo całkiem niemuzycznego przeznaczenia, w określonych warunkach społecznych mogą pełnić funkcję dźwiękową. Grzechotki z gliny nie są obecne w dzisiejszym folklorze muzycznym, choć historia występowania idiofonów ceramicznych, na terenach polskich, jest bardzo długa – jej początki sięgają neolitu. Na przestrzeni dziejów przeżywały one okresy dużej popularności, ale w XIX w. były już jedynie uboczną częścią ludowej produkcji ceramicznej. W tym świetle grzechotki z Muzeum Etnograficznego w Krakowie są kolekcją unikalną. Podobnie wyjątkowym zjawiskiem jest dźwięk przez nie produkowany.

Katarzyna Tatoń ukończyła Wydział Pedagogiczno-Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Filia w Cieszynie (2000) oraz Wydział Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (2009). Od 2016 r. współpracuje przy projekcie badawczym pt. „Archeologiczne instrumenty muzyczne w polskich zbiorach muzealnych” (grant NPRH MNiSW), kierowanym przez prof. dr hab. Annę Gruszczyńską-Ziółkowską z Zakładu Muzykologii Systematycznej Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Interesuje się glinianymi idiofonami z terenów polskich.