Materializacja mitów w kulcie góralszczyzny i kulcie Chopina – Prof. emeritus dr hab. Beniamin Vogel

Moje rozważania podejmą bardzo obecnie aktualny temat, a mianowicie tak dziś forowanych elementów reprezentujących społeczeństwu kraju i światu polską kulturę i polskość w ogóle. Przykładem będzie z jednej strony miejscowy folklor, w naszym wypadku podhalański, a z drugiej sztandarowy przykład narodowej kultury „wysokiej” – Fryderyk Chopin i jego legenda. Na przestrzeni ostatnich prawie dwustu lat każdy z owych elementów obrósł mitami, niejednokrotnie niemającymi uzasadnienia w minionej rzeczywistości. Mit góralszczyzny, jako wyjątkowego przykładu rdzennej i twórczej kultury ludowej powstawał na fali fascynacji Podhalem polskiej inteligencji, zarówno literatów czy muzyków, jak i artystów malarzy czy architektów. Ta własna wizja „ceprów” nie była bez wpływu na wizję miejscowej ludności, wypaczając nieco pamięć kultury przodków i dostosowując ją, jako swego rodzaju „nową tradycję”, do wizji góralszczyzny z perspektywy spoza Podhala. Podobnie działo się ze spadkiem legendy i twórczości Fryderyka Chopina. Nie będziemy tu dyskutować np. problemu, jak nasz wielki twórca wykonywał swoją muzykę i jak ją wykonywać należy według różnych szkół interpretacyjnych. Zajmiemy się natomiast mitem Chopina i jego materializacją poprzez hołd składany różnym przedmiotom uchodzącym za mające związek z życiem i działalnością kompozytora i obrastającym legendami dalekimi od rzeczywistości. 

Beniamin Vogel, dr hab., emerytowany profesor Uniwersytetu Szczecińskiego (Katedra Edukacji Artystycznej) i docent Instytutu Muzykologii Uniwersytetu w Lund, Szwecja. Specjalizuje się w instrumentologii. Studia muzykologiczne ukończył na Uniwersytecie Warszawskim (1973), gdzie uzyskał stopień doktora w 1977 (Instrumenty muzyczne w kulturze Królestwa Polskiego 1815-1914, Kraków 1980) i habilitował się w 1988 (Fortepian polski. Budownictwo fortepianów na ziemiach polskich od poł. XVIII w. do II wojny światowej, Warszawa 1995), i gdzie był zatrudniony w Instytucie Muzykologii do 1994. Jest także autorem Słownika lutników działających na historycznych i obecnych ziemiach polskich oraz lutników polskich działających za granicą do 1950 roku, Szczecin, 2007 i katalogów: Kolekcja Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku, Bydgoszcz 2016 oraz Polskie fortepiany XIX-XX w. Kolekcja Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku, Opatówek 1994; artykułów w fachowych czasopismach polskich („Ruch Muzyczny”, „Muzyka”) i zagranicznych („Journal of the American Musical Instrument Society”, „The Galpin Society Journal”, „Svensk Tidskrift för Musikforskning”), haseł słownikowych i encyklopedycznych (Encyklopedia muzyki PWN; Encyklopedia muzyczna PWM; Polski Słownik Biograficzny; Encyklopedia Gdańska; Encyklopedia Szczecina; Encyclopedia of Keyboard Instruments; Die Musik in Geschichte und Gegenwart; The Grove Dictionary of Musical Instruments). Współautor portali internetowych Instytutu Muzyki i Tańca www.instrumenty.edu.pl: Polskie ludowe instrumenty muzyczne (2014), Fortepian w zbiorach polskich (2015), Skrzypce w zbiorach polskich (2016). Członek Związku Kompozytorów Polskich, Związku Polskich Artystów Lutników, American Musical Instrument Society i Svenska samfundet för musikforskning, a także członek Rady Programowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina 2007-11. Członek honorowy Stowarzyszenia Polskich Stroicieli Fortepianów.