Dudy podhalańskie odkryte na nowo – Szymon Bafia
Szymon Bafia – urodzony w 1982 r. w Zakopanem. Pochodzi z rodziny o tradycjach góralskich. Jako dziecko wstąpił do zespołu „Zornica” działającego przy Tatrzańskim Centrum Kultury i Sportu „Jutrzenka” w Zakopanem. Tańca i śpiewu góralskiego uczył się u ówczesnego kierownika zespołu, wybitnego podhalańskiego artysty Jana Fudali. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku lat 9 w zakopiańskiej Szkole Muzycznej. Góralskiego grania uczył się od wybitnych, nieżyjących już muzykantów przedwojennego pokolenia: swojego wuja Franciszka Stachonia – „Nozajcyka” i swojego sąsiada Stanisława Ustupskiego – „Kaźmika”. Naukę gry na dudach podhalańskich rozpoczął w wieku lat 13. Instrument wykonał dla niego nieżyjący już mistrz Tomasz Skupień z Kuźnic, który wprowadził go również w tajniki gry na „kozie”. Jak sam mówi: „Dudy zawsze grały mu w sercu”, bo rodzinnie jest powiązany ze słynnym dudziarskim rodem Galiców – Baców. Szymon Bafia jest absolwentem zakopiańskiej szkoły plastycznej im. Antoniego Kenara, gdzie uczył się sztuki lutniczej pod kierunkiem dr. Stanisława Marduły. W 2002 r. rozpoczął studia lutnicze na Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu. W ich trakcie odbył czteromiesięczną praktykę zawodową w Kalifornii, w pracowni amerykańskiego lutnika o kubańsko-niemieckim rodowodzie, Borisa Odio di Granda. Tytuł magistra sztuki lutniczej uzyskał w 2007 r. na podstawie wykonanego przez siebie kontrabasu. Następnie rozpoczął pracę zawodową we własnej pracowni na zakopiańskiej Olczy. Oprócz instrumentów klasycznych tworzy także instrumenty pasterskie. Czerpiąc inspirację z nauki Tomasza Skupnia, zaczął budować dudy tworząc własną wizję tego unikatowego instrumentu. Dotychczas zbudował ich kilkadziesiąt – głównie dla górali z Podhala, a także dla muzyków ze Stanów Zjednoczonych. Zbudował m.in. instrument dla warszawskiego teatru Roma – do spektaklu „Mamma mia!”, a także dla krakowskiej opery – do spektaklu „Halka”. W 2007 r. podjął pracę w Tatrzańskim Centrum Kultury i Sportu „Jutrzenka” w Zakopanem, gdzie został kierownikiem dziecięcego zespołu góralskiego „Zornica”. W „Jutrzence” założył szkółkę gry na dudach, w której z sukcesami wykształcił wielu następców. Jedną z jego uczennic jest prawnuczka Józefa Galicy – Bacy, która gra na historycznych dudach wyremontowanych przez swojego mistrza. W ramach ministerialnego grantu w 2016 r. wydał książkę „Dudy Podhalańskie – tajemniczy instrument przeszłości” wraz z nagraniem muzyki dudziarskiej. Jest współautorem wniosku o wpisanie tradycji dudziarskich na Podhalu na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wraz z „Zornicą” wydał płytę „Góry moje góry, mnie tęskno za wami”, na której zawarto śpiewki spisane przez Zofię i Witolda Paryskich, autorów „Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej”. Inspirując się klasyczną bajką „Kopciuszek”, napisał góralską adaptację tej opowieści w formie musicalu. Wystawiając „Hanusine Złote Kierpce” zdobył główne nagrody na wszystkich szczeblach amatorskich przeglądów zespołów teatralnych. Musical był wystawiony również w Chicago w USA podczas festiwalu Na Góralską Nutę w 2019 r. Odtworzył zapisane przez Juliusza Zborowskiego archaiczne góralskie odwiedziny kolędnicze, zdobywając z zespołem „Zornica” główną nagrodę m.in. na Góralskim Karnawale w Bukowinie Tatrzańskiej. W 2020 r. zespół kierowany przez Szymona Bafię otrzymał nagrodę im. Oskara Kolberga. Jest pomysłodawcą i realizatorem trzech imprez folklorystycznych w Zakopanem: Artystycznego Memoriału Jana Fudali, Tatrzańskiego Festiwalu Zespołów Regionalnych „O Złote Kierpce” oraz Podhalańskiego Przeglądu Grup Kolędniczych „Betlejemska Zornica”. Współorganizuje i prowadzi również w Zakopanem imprezę dudziarską pn. „Dudaski Tłusty Czwartek”. Był wielokrotnie nagradzany na różnych festiwalach i przeglądach folklorystycznych. Jest m.in. laureatem kazimierskiej „Baszty”, czyli Grand Prix Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, 1-szego miejsca na Festiwalu Górali Polskich w Żywcu czy 1-szego miejsca na Sabałowych Bajaniach w Bukowinie Tatrzańskiej. Zdobywał także kilkakrotnie nagrody za wykonane przez siebie instrumenty. W 2008 r. rozpoczął pracę w Polskiej Agencji Prasowej jako korespondent z Podhala. Jest także autorem wydanej w 2018 r. monografii „Konie na Skalnym Podhalu”, której drugie wydanie ukazało się rok później.
